ASAR
Coğrafi konumu
Nokta konumu: 40 46 00 Kuzey paraleli, 33 58 60 Doğu boylamı arasındaki rakımı 1387 m. olan, Bademçay köyünün kuzeydoğusunda, doğu batı yönünde uzanan, güney batı tarafı “Bademçay köyünün arkasında dağ gibi heybetiyle duran”, adeta köyün sırtını dayadığı, şiddetli kıvrılmalar sonucu hogbek haline gelmiş eosen flişler sarp, divlimli, kızılımsı dik bir kesintiyle kesilmiş gibi kayaların oluşturduğu gövdesiyle doğal bir kale, hisar duvarı görüntüsü veren, çok uzaklardan bile hemen fark edilen, tepesine bir yolu dahi olmayan, heybetli bir görünüşü olan Asar Bademçay (Bayamçay) köyü ve komşu Çakıllar (Çakıllar) köyü arasında olan en güzel ve en özel yerlerinden birisidir.
Doğudan, Hebil’in yukarısındaki Cerekli Tepeden Asar’ın ve arka planda Davutlar köyü ve arkalarda Karakaya ve Sarıkaya Dağları
Bademçay köyünün Yukarı köy olarak adlandırılan en kalabalık ve en eski yerleşimi Asar’ın doğu batı uzantıları olan Sivri Gaya’nın devamı daha alçakta olan Sağır’ın Gaş’ın ve onun da devamı olan Omarın Gaş’ın tepelerinin yamaçlarında ve eteğinde kurulmuştur.
Bademçay köyünün hali hazır harita sınırları içersinde; meskȗn bölge ve yerleşimin doğusunda yer alan ve köyün kuzeydoğusundaki Asar, aynı zaman da Bademçay ve en yakın komşu köy olan Çakırlar (Çakıllar) ile sınırı oluşturur. Asarın Kaya olarak da söylenen bu dağ Bademçay tarafına bakan sert, yalçın ve kızılımsı yapısının kuzey tarafı yani Çakıllar köyüne bakan yüzü ise tersine çamlarla kaplı dikçe yamaçlardan oluşur. Asar’ın doğusundaki daha yüksek ve iri parçası Böyük Asar, batı tarafında yükseltisi daha az ve alçak olanı ise Güccük Asar olarak adlandırılır. Böyük Asarın esasını oluşturan kuzey yüzü Çakırlar köyü, Bademçay köyüne bakan dik ve sarp yüzü güney ise Bademçay köyü sınırları içindedir. Büyük Asar’ın doğu tarafı da yine dik ve sarp bir yapıya sahiptir. Asar’ın doğusudaki Cüllük’ten başlayarak güney doğusundan yükseltilerle Cerekli Tepeden güney doğuya uzanan Bademçay, Çakıllar ve Çiçek köy sınırlarını oluşturan Derelli sırtlarıyla, güney ve güneybatısı boyunca devam edip Bademçay köyününün Ayva köyü ve daha güneyde Kullar köyüyle sınırlarını belirleyen güney ve güneybatı yönlerinde Dereli sırtlarının devamı olan Mercimeklik gibi küçük dağların oluşturduğu engebeli arazi Ayseki köyünün sınırlarına kadar uzanarak köyü bir kuşak gibi çevreleyen, Küçük ve Büyük Dağlarla son bulan bir silsilenin parçasıdır.
ASAR VE TARİH
Asar’ın meyilli, çamlarla kaplı tepesinde eski Anadolu uygarlıklarına ait tunç çağına tarihlenen mezarlar ve Asarın doğu yüzündeki sarp kayalıklara oyulmuş, oda biçimindeki, halk arasında Gavur Evi, Gavur Mezarları olarak bilinen kaya mezarları ve Çakırlar köyüne bağlı Karaköçek köyünün toprak kayması nedeniyle 1990 başında Çakıllar köyüne iskân edilmesi sırasında ev yerleri için kazılan yerlerden eski mezarlar ve içinde gözyaşı şişeleri vb. tarihi buluntuların çıkması Asar ve çevresindeki Çakıllar ve Bademçay ve komşu köylerin aşağıdaki alıntıda da belirtildiği gibi çok eski yerleşim yerleri, nekropol alanları olduğunun kanıtlarıdır.
Bu mezarlarla ilgili bilimsel bir araştırmanın yapılıp yapılmadığına dair elimizde net bir bilgi mevcut olmasa da bu konuda bir çalışmanın yapıldığı köyün bağlı olduğu ilçe olan Yapraklı Belediyesi internet sitesinde verilen şu bilgilerden anlaşıyor: “Yapraklı ve Köyleri eski bir yerleşim alanı olduğundan tarih yönünden zengindir. Yapraklı'ya 8 km mesafedeki tarihi panayır yeri, Çakırlar, Kıvçak, İkizören, Çevreçik, Gürmeç köylerinde eski "tunç çağına ait kaya mezarları, Topuzsaray, Kirliakca, İkizören, Kullar, Bademçay, Davutlar, Yüklü köyleri ise önemli nekropol alanları olup gezilip görülmeye değer yerlerdir.” (http://www.yaprakli.bel.tr/menu2.php?ik=g8 (19 Temmuz 2008))
1960’lı yıllardan 1980’li yılların başlarına kadar kaçak define avcılarının talan ettikleri mezarlar ve yine kaya mezarlarda altın kolyeler, altın paralar, aslan heykelcikleri, ok yay vb. kalıntıların bulunup Çankırı merkezde eski eser kaçakçılarına satıldığı yöre halkı tarafından bilinmektedir.
Bu nekropol alanını resmi kazılardan önce yağmalanmış bir durumda da olsa geçmişi çok eskilere, Anadolu’nun eski uygarlıklarına ait bu mezarlar, en eski tarihi değerleri olarak ayrı bir öneme sahiptir.
Asar’dan bakıldığında, görüş sahasında kalan, özellikle kuzeyde Çankırı Kastamonu sınırlarını oluşturan Köroğlu Dağlarının doğu uzantıları olan Karakaya ve Sarıkaya dağları ve uzantılarına kadar uzanan Davutlar, Çakıllar, Eski Karaköçak, Yeşil Yayla (Bürtü) Bademçay ve Bademçay vadisinin önününü kesen Ayseki köyünün Üzerinde konuşlandığı Göğemin Kaş’ın zirvesini oluşturduğu dağ silsilesine kadar hakim bir konumda olan, Asar’ın çevresinde oluşan bu güzelliği ve görüş alanındaki bulunmaz manzara tarihi mezarlar yanında bu yönüyle de turistik bir seyir yeri olabilecek özelliklere sahiptir. Tepe üzerindeki tarihi ve doğal yapıyı bozmadan tırmanma, dinlenme ve mesire yeri yapma fikri de değerlendirilebilir.
Bademçay’da ve Çakıllar’da doğmuş, yaşamış insanlarımızın hafızasında kalan ya da Asarla ilgili hikâyeler derlenerek Asar’ın tarihine dair bir eser oluşturulabilir. Zira uzun seneler önce yerleşim yeri olan Asar’ın; bu günkü neslin bilmediği onlarca halk hikâyesi, mevcuttur ve maalesef bu anlatılanları bilen yaşlılarımız yavaş aramızdan ayrılmaktadır.
Asar adının nereden geldiğine dair köylerin sakinlerinden elde bilgi mevcut değildir. Fakat internette arandığında Türkiye’nin birçok yerinde de Asar adında yine köyümüzdeki Asar gibi yüksek tepe, dağ, kayalık kütleye sahip birçok yerin Asar, Asar Tepe, Asar Kalesi adıyla var olduğu görülmektedir. Buradan da anlaşılacağı gibi Asar adının Türkiye’de çok yaygın bir adlandırma olduğu anlaşılmaktadır.
Asar’ın buradaki, yer adı olarak anlamı Güncel Türkçe Sözlükte yer almamakta Derleme Sözlüğü (Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü)ünde ise şu anlamlarla yer almakta:
asar (I) 1. Kayalık, tepe. Ürkütlü *Bucak –Burdur *Çal köyleri –Denizli Kasımlar *Gölpazarı –Bilecik Keşanuz –Ankara Dindebol *Ermenek –Konya Orhaniye, Bayır, Turgut, *Marmaris –Muğla asar (I) 2. Kale, burç.*Edremit –Balıkesir Yuva *Elmalı –Antalya Hisarönü *Marmaris, *Milâs –Muğla Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü
Ankara,Türk Dil Kurumu,1963 cilt: 1 A ( a - az zu ) asar Yüksek kaya kitlesi. Yeşilöz, Akbaş *Güdül Ankara Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü Ankara,Türk Dil Kurumu,1982 cilt: 12 Ek-1 ( a - zürbiyet ) Bu üç veri de bizim Asar’ın dış yapısıyla örtüşen anlamlar içermektedir.
TÜRKİYE’NİN FARKLI YERLERİNDEN İKİ ASAR ÖRNEĞİ
Konya’nın Derbent ilçesi sınırları dâhilinde bulunan Asar Kalesi adıyla bilinen yapı, doğal kayalık üzerinde kurulmuş bir orta çağ kalesidir… Doğal korunaklı ve savunması kolay bir yapı olan kalenin Konya-Beyşehir arasında uzanan bağırsak boğazında yol emniyeti ve güvenliğinin sağlaamak amacıyla yolu gözetleyen koruyan bir savunma karaklolu mahiyetinde kullanıldığı anlaşılır. Volkanik bir arazi üzerinde yaklaşık 100-150 metre genişliğinde, vadi tabanından 50 metrelik doğal yükseltisiyle bir gemiyi andıran kaya kütlesi, dik yapısı nedeniyle üç yönünden çıkşı mümkün olmayan muhkem bir kale özelliğine sahiptir.yapılan araştırmalarda kalenin kuzey kesiminde kalın kireç harçlı surların izlerine ve çevresinde de demir çağına kadar giden yerleşimler ile beraber Roma ve Bizans dönemlerine tarihlenen buluntular tespit edilmiştir.
Kaynak: https://gokonya.com/tr/asar-(balkaya)-kalesi (16.11.2024 saat:17.00)
Asar Kalesi, Afyonkaarhisar Bayat İlçesi’nin 4 km. kadar batısında, Köroğlu Dağı eteklerinde önemli yükseltide konik bir dağ ve kaya kütlesi olup, açık bölümlerin üzeri surla çevrelenmiştir. Sur içinde tonozlu sarnıç, dinsel ve idari yapılara ait temeller bulunmaktadır. Asar Kale’nin doğu kısmında bulunan kayalıklara oyulmuş yerleşim yerleri, kilise, gözetleme ve savunma amaçlı kullanılan mazgallar bulunmaktadır. Roma ve Bizans döneminde kullanılan Asar Kale’nin, savunma ve gözetleme amacıyla kullanıldığı bilinmektedir.
Kaynak: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/afyonkarahisar/gezilecekyer/asar-kalesi-kedrea
